Tấm Cám vốn là một câu chuyện dân gian truyền miệng, không ai có thể rõ được nó có tự bao giờ, đến từ đâu. Chỉ biết rằng, câu chuyện về cô Tấm cũng xuất hiện trong nhiều nền văn hóa trên thế giới, dưới cái tên "Lọ lem" , hay Tro bếp. Ta cũng có thể cho rằng "Tro bếp" - thứ ám chỉ số phận gắn liền với lao động khổ cực của nhân vật.
Chúng ta hãy cùng nhau tóm tắt dị bản mà thường hay nhắc tới nhất trong 35 dị bản khác của Việt Nam và hơn 200 của thế giới.
Truyện ngắn Tấm Cám kể về sự cuộc đời và sự đấu tranh của nhân vật Tấm để có được hạnh phúc của mình. Bố mẹ mất sớm, Tấm phải ở chung với Cám và dì ghẻ là mẹ của Cám.
Hằng ngày, Tấm bị mẹ con Cám bắt phải làm việc vất vả, khổ sở. Cám còn lừa lấy hết tép của Tấm trong một lần hai chị em đi hớt tép. Tấm chỉ còn sót lại mỗi một con cá bống nhưng mẹ con nhà Cám cũng thịt mất. Một hôm, hai mẹ con Cám đi trẩy hội, để Tấm ở nhà nhặt thóc trộn lẫn với gạo.
Tấm buồn lắm, òa lên khóc thì Bụt hiện lên, nhờ chim sẻ nhặt giúp và Tấm có được quần áo đẹp đi hội. Khi đồng hồ điểm 0h, nàng phải quay trở về,
chẳng may trong lúc đi về, Tấm làm rơi một chiếc giày, ngựa của nhà vua đi qua nhặt được mới truyền lệnh ai ướm thử vừa được chiếc giày đó sẽ trở thành vợ của vua. Biết bao nhiêu người con gái đến thử giày, có cả mẹ con Cám nhưng không vừa, chỉ đến khi Tấm xỏ vào thì vừa in, vua liền cưới Tấm về làm vợ.
Một lần, khi Tấm về giỗ bố, mẹ con Cám đã lừa Tấm trèo lên cây cau để chặt cây và giết hại Tấm, Cám thay chị vào ở với vua. Nhưng vua chẳng đoái hoài gì đến Cám, chỉ yêu chim vàng anh mà Tấm biến thành. Cám giết chim vàng anh, vứt lông ra vườn. Lông đó mọc thành cây xoan đào, vua lại mê mẩn ngày ngày mắc võng ở đó. Cám tiếp tục chặt cây xoan đào, gỗ của cây biến thành khung cửi. Khung cửi biết nói tiếng người, Cám sợ quá đốt luôn khung cửi thì mọc lên cây thị. Bà cụ đi ngang qua nhặt được quả thị và Tấm chui ra sống cùng bà. Sau này, nhà vua đi ngang qua quán nước của bà cụ và tìm được Tấm.
Tấm chỉ cho Cám cách làm da trắng, Cám làm theo và chết, mẹ Cám cũng chết theo. Tấm sống hạnh phúc bên người mình yêu thương.
Đây là một trong những dị bản khá nổi tiếng
Chúng ta cùng nhau đi phân tích nào.
Trong một vài dị bản khác, về con cá bống chính là do mẹ của Tấm hoá thành là một sinh vật bầu bạn với Tấm, là vật mà giúp Tấm có được những món đồ để đi dự dạ hội. Hay là những chú chim đã đưa đồ đến cho cô ...
Trong một vài dị bản không có ông bụt, vậy thì làm sao Tấm có thể có được đầm dự dạ hội hay là những món đồ khác. Đó là do cây mọc bên mộ của mẹ Tấm ( lọ lem) khi cô khóc và cầu xin thì chính cái cây ấy đã hoá ra.
Về phần chiếc hài của cô???. Rất nhiều câu hỏi đặt ra rằng chiếc hài đi vừa chân có thể rớt ra dễ dàng như vậy nhưng thực tế rằng chính chàng hoàng tử đã đổ nhựa thông lên cầu thang để cho Tấm không rời đi được vì thế khi cô vừa bước ra tới cầu thang thì chiếc giày bên trái bị dính lại. Lễ hội được diễn ra tận ba ngày : ngày đầu tiên Tấm (lọ lem) mang đôi giày bằng lụa, ngày thứ hai đôi giày làm bạc và ngày cuối cùng làm bằng vàng. Nhiều chuyên gia cũng đã thử làm chiếc giày thủy tinh như bản của lọ lem nhưng họ đưa ra kết quả thật sự kho để có thể mang và di chuyển một cách bình thường
Vụ việc ai đi vừa chiếc hài có thể làm vợ hoàng tử. Cám có bàn chân xinh đẹp lắm nhưng không mang vừa chiếc hài bà gì ghẻ cầm con dao và đưa cho con gái mình bảo rằng : " Cứ chặt phăng ngón cái đi. Khi con đã là hoàng hậu rồi thì cần gì phải đi bộ nữa. " , hay là " Cứ chặt phăng đi một miếng gót chân. Khi con đã là hoàng hậu thì chẳng bao giờ phải đi chân đất nữa." Và thế là Cám được hoàng tử đưa đi. Nhưng khi đi đến mộ của mẹ Tấm thì đã bị những chú chim nhắc nhở đó là cô dâu giả rằng chân mang đôi giày có vết máu. Sau đó hoàng tử đã đón được đúng cô dâu về những chú chim lần này kêu lên rằng giày không có máu
Về việc người cha, theo nhiều bản thì người cha đã mất hay đi làm xa ít lâu mới về, nhưng có bản người cha vẫn ở nhà chính việc nghĩ chặt đứt ngón chân hay gót chân của Cám có lẽ đều được người cha đồng ý
Về cái kết thì do cô em ganh tị với chị đã hỏi chị mình làm sao để đẹp như vậy là tự làm hại bản thân mình, hay do Tấm đã làm hại em của mình, còn có bản là do chú chim mổ mắt của người em khi người em tới dự hôn lễ của chị mình.
Có rất nhiều dị bản với các tình tiết khác nhau. Bạn thích dị bản nào nhất ????