Putahe Ni Jo Ann (SSPG)

EPILEPSY

CHAPTER 7

THIRD PERSON POV

Habang naglalakad pauwi si Jo Ann mula sa tindahan, iniisip pa niya ang magiging hapunan nila, biglang may sumigaw mula sa kabilang kanto.

“Jo Ann! Bilis! Si Karen mo nangingisay na naman!” boses iyon ng kapitbahay nilang si Aling Nena, halos paos at nanginginig.

Parang binuhusan ng malamig na tubig si Jo Ann. Hindi na siya nagdalawang-isip. Tumakbo siya nang walang pakialam sa iniipit niyang plastic ng pinamili. Ang tanging nasa isip niya: Huwag ngayon… Diyos ko, tulungan N’yo kami.

Pagdating niya sa harap ng kanilang bahay, bumungad sa kanya ang eksenang ayaw na ayaw niyang nakikita ang kanyang kapatid na si Karen, nakahandusay sa sahig, nangingisay, nakapikit, at may bahid ng laway sa gilid ng bibig.

“Karen! Oh my God!” sigaw niya habang lumuhod at sinapo ang ulo nito para hindi tumama sa matigas na sahig. Nanginginig ang kamay niya habang tinutulak palayo ang ilang batang nakatingin.

“Saka na kayo tumingin! Tawagin n’yo ang rescue, dali!” utos niya sa mga kapitbahay.

Mabuti na lang, ilang minuto lang ay dumating agad ang barangay rescue team. Halos hindi na siya makapagsalita nang buhatin nila si Karen at isakay sa ambulansya. Umupo siya sa tabi nito, hawak-hawak ang malamig na kamay ng kapatid, at paulit-ulit na binubulong:

“Karen… please… makinig ka kay Ate… huwag kang bibitaw…”

Pagdating sa ospital, mabilis silang sinalubong ng mga nurse. Dinala si Karen sa emergency room, at naiwan si Jo Ann sa labas, para bang isang taong ninanakawan ng hangin.

Makalipas ang ilang minuto, lumabas ang isang doktor.

“Are you the patient’s sister?” tanong nito.

“Yes, ako po,” mabilis na sagot ni Jo Ann, kahit nanginginig ang boses.

“Your sister had a seizure episode again. From her chart, this is not the first time, right?”

Tumango si Jo Ann, halos hindi makatingin sa doktor. “Opo, pero ngayon po parang mas matindi… parang mas matagal bago siya huminto sa pangingisay…”

The doctor sighed, a trace of concern in his eyes. “We will be honest with you. Your sister’s epilepsy is progressing. This could be due to missed medications or other complications. Has she been taking her maintenance drugs regularly?”

Medyo napayuko si Jo Ann. “Dok… minsan po kasi… hindi ko po agad nabibili… Wala po kaming sapat na pera.”

“I understand your situation,” malumanay pero mabigat ang tono ng doktor. “Pero you need to know, kapag hindi siya consistent sa gamot, the seizures can become more frequent and more dangerous. Every attack puts her at risk of brain damage… or worse.”

Parang binagsakan ng mabigat na bato si Jo Ann sa sinabi.

“Kailangan po ba siyang i-confine?” mahina niyang tanong.

“Yes. We will observe her for 48 hours, run some tests, and adjust her medication. Also, avoid letting her do strenuous activities. Keep her away from loud noises, lack of sleep, and stress. Make sure she takes her meds on time, no excuses.”

Naramdaman ni Jo Ann ang unti-unting pag-init ng kanyang mga mata. Tumango siya, kahit nanginginig ang baba niya. “Opo, Dok… gagawin ko po lahat. Wala po siyang ibang kasama kundi ako lang.”

The doctor placed a hand on her shoulder. “She’s lucky to have you. But remember, you also need to take care of yourself. Hindi ka makakapag-alaga kung ikaw mismo ay bibigay.”

Pagbalik niya sa loob ng kwarto, nakita niya si Karen, mahina at maputla, nakatitig sa kisame. Umupo siya sa tabi nito, hinaplos ang buhok ng kapatid.

“Ate…” mahina nitong sambit.

“Shhh… huwag ka munang magsalita. Nandito si Ate, okay? Ligtas ka na.”

Umiling si Karen nang marahan. “Pasensya ka na… lagi kitang pinapahirapan…”

“Hoy, anong sinasabi mo? Hindi mo kasalanan ‘to. Walang sisihan, okay?” pilit niyang pinapahinto ang luha, pero kusa na itong dumaloy.

“Tatakbo pa tayo ng malayo, Ate, ‘di ba? Sabi mo noon, pupunta tayo sa dagat…”

Parang tinutusok ang puso ni Jo Ann sa bawat salita. Pinisil niya ang kamay ng kapatid. “Oo naman… pupunta tayo roon. Kaya lalaban ka, ha? Walang iwanan.”

Pero sa loob-loob niya, alam niyang hindi lang simpleng laban ito. Lumalala na ang sakit ni Karen, at wala silang sapat na pera para sa tuloy-tuloy na gamutan.

Kinagabihan, habang natutulog si Karen, tahimik na nakaupo si Jo Ann sa gilid ng kama. Pinagmamasdan niya ang kapatid, iniisip kung ilang beses pa niyang makikita ang mga mata nitong puno ng buhay.

Sa labas ng kwarto, ramdam niya ang bigat ng mundo sa kanyang balikat at alam niyang mula sa gabing ito, kailangan niyang maghanap ng paraan, kahit sa anong paraan, para hindi na muling makita ang kapatid na nangingisay at nahihirapan.

Hatinggabi. Tahimik ang hallway ng ospital, tanging tunog lamang ng air conditioning at mahihinang beep ng mga monitor sa bawat kwarto ang maririnig. Pero biglang nawala ang katahimikan nang marinig mula sa intercom ng ward ang boses ng isang nurse, mabilis at puno ng tensyon.

“Cold blue! Room 306! Cold blue, Room 306!”

Sa loob ng kwarto, nangingisay si Karen sa kama. Nangingitim ang labi, mabilis ang pagtaas-baba ng dibdib, at nangingilid ang laway sa gilid ng kanyang bibig. Ang mga kamay niya’y nakakunot, tila mahigpit na may hinahawakan na wala naman.

“Karen! Karen, can you hear me?” sigaw ng duty nurse na si Nurse Emily habang mabilis na tinatawag ang iba pang staff. Lumapit siya at hinawakan ang balikat ng pasyente para i-stabilize, pero patuloy lang sa pangingisay si Karen.

Sa loob lamang ng ilang segundo, dumating ang tatlong nurse isa’y may dalang crash cart, isa’y may oxygen tank, at isa’y may IV kit. Sumunod agad si Dr. Haize, ang on-call resident doctor ng gabing iyon, habang sinusuot ang gloves at mabilis na nagtanong:

“Ano ang status?”

“Doctor, patient is having seizure. Oxygen saturation is dropping 78% na lang po!” mabilis na report ni Nurse Emily habang sinusuri ang pulse at BP ni Karen.

“Airway first! Emily, head tilt, chin lift!” utos ni Dr. Haize. Agad na inayos ni Nurse Emily ang posisyon ng ulo ni Karen para bumukas ang airway. Kasabay nito, tinanggal ni Nurse Leo ang anumang bagay sa paligid na maaaring makasakit sa kanya habang nangingisay.

“Get me suction!” sigaw ng doktor. Agad na binuksan ni Nurse Leo ang suction device at ipinasok ang catheter tube sa bibig ni Karen para alisin ang laway at plema na maaaring magdulot ng pagbabara.

“Respiration?” tanong ulit ng doktor.

“Shallow and irregular po, Doc. 20 breaths per minute, pero hindi stable.”

“Oxygen, 15 liters via non-rebreather mask!” Mabilis na kumilos si Nurse Jenny, ikinabit ang mask sa mukha ni Karen at binuksan ang oxygen flow.

Habang ginagawa iyon, mabilis namang kinuha ni Dr. Haize ang stethoscope at nakinig sa baga ni Karen. “Clear sa right lung, diminished sounds sa left. Possible aspiration, kailangan nating maging handa sa intubation kung bumaba pa ito.”

Isinaksak ni Nurse Emily ang IV line sa kaliwang braso ni Karen para makapagbigay ng gamot. “Doc, ready na po ang IV line.”

“Give Diazepam, 10 mg IV push. Kailangan nating pigilan ang seizure,” utos ni Dr. Haize. Kinuha ni Nurse Emily ang pre-filled syringe, sinuri muna ang label at expiration, at saka dahan-dahang ini-inject sa IV port.

“Pulse check,” sabi ng doktor. Tumango si Nurse Leo habang hawak ang pulse oximeter. “Doc, 88 bpm pero bumababa.”

Lumipas ang halos isang minuto mula nang ibigay ang gamot. Unti-unting huminto ang pangingisay ni Karen, pero nananatiling mabigat ang kanyang paghinga.

“BP?” tanong muli ni Dr. Haize.

“90 over 60 po, Doc.”

“Okay, keep monitoring. Prepare for ABG (arterial blood gas) test kailangan nating malaman kung may hypoxia. Also, prepare suction again just in case.”

Sumilip sa pintuan ang dalawang security guard at ang isang intern, halatang apektado sa tensyon pero nananatiling alerto sa posibleng utos.

“Doctor, oxygen saturation is now 92% and rising,” sabi ni Nurse Jenny.

“Good, pero bantayan pa rin. I want continuous monitoring for the next 30 minutes. And please, i-update ang neurologist on call. Possible postictal state ito kailangan nating i-rule out kung epileptic seizure or secondary sa ibang condition niya.”

Lumapit si Dr. Haize sa headboard at sinuri ang pupil reaction ni Karen gamit ang penlight. “Reactive pupils, pero mabagal. Note that down.”

Sinuri din niya ang chest rise-and-fall pattern at pulse rate habang pinapakinggan ang baga muli.

“Emily, check for fever.”

Tinapat ni Nurse Emily ang tympanic thermometer sa tainga ni Karen. “37.8°C po, Doc. Mild lang, pero noted.”

Muli niyang sinuri ang IV line at tiniyak na nakasaksak nang maayos ang gamot.

“Leo, i-document mo lahat ng nangyari exact time ng seizure onset, duration, at interventions na ginawa. Jenny, stay here and keep the oxygen flow steady. Emily, let’s prepare for possible CT scan in case the neurologist requests it.”

“Yes, Doc!” sabay-sabay na sagot ng mga nurse.

Makalipas ang ilang minuto, unti-unting bumalik sa normal ang paghinga ni Karen. Nakapikit pa rin siya, ngunit hindi na nangingisay. Mayroon na ring bahagyang kulay ang kanyang labi.

Dr. Haize “Okay, stable na siya for now. Pero hindi tayo magre-relax. Any recurrence, we go full code protocol again.”

Naiwan ang dalawang nurse sa kwarto para magbantay habang lumabas sandali si Dr. Haize para kausapin ang nakapilang duty sa nurses’ station at i-report ang nangyari.

“Make sure someone’s always here sa bedside,” paalala niya bago tuluyang bumalik sa loob para muling i-check ang vitals ng pasyente.

Sa bawat beep ng monitor, ramdam pa rin ang tensyon sa paligid, pero malinaw na nakahinga ng kaunti ang lahat kahit alam nilang posibleng mangyari ulit ang krisis anumang oras.