APOY NG NAKARAAN

Akala ni Amara, sagot sa lahat ng pangarap niya ang pag-ibig. Nang makilala niya si Daniel, isang anak-mayaman, naniwala siyang natagpuan na niya ang tiket palabas ng kahirapan. Kahit tutol ang mga magulang ng lalaki, ipinaglaban siya nito. Hanggang sa isang araw, nagpakasal silang dalawa laban sa kagustuhan ng pamilya ni Daniel. Ngunit kasabay ng kanilang kasal, kinitil din ang lahat ng karangyaan. Tinanggalan si Daniel ng mana, itinakwil ng pamilya, at iniwan silang magsimula mula sa wala. Ang pangakong marangyang buhay ay napalitan ng barong-barong na tirahan, pawis at pagod sa bawat araw. Dito isinilang si Elijah, ang kanilang anak. Sa murang edad, nasanay siya sa hirap—nagigising sa butas na bubong kapag umuulan, kumakain ng tuyo at lugaw kapag walang pera, at naglalakad ng malayo para makapasok sa paaralan. Ngunit sa kabila ng lahat, mahal na mahal siya ng kanyang ama. Si Daniel ang nagsilbing ilaw sa kanilang maliit na tahanan. “Anak, balang araw, aangat din tayo. Magtiwala ka lang,” lagi nitong sambit, habang yakap-yakap ang bata. Ngunit sa likod ng mga ngiti ni Daniel ay naroon ang bigat ng responsibilidad. Nagsusumikap siya sa maliit na trabaho, ngunit sapat lamang para sa pagkain at kaunting gastusin. Si Amara naman, na dati’y sanay sa malalambot na kama at magagarang damit, unti-unti nang pinanghinaan ng loob. “Daniel, hanggang kailan tayo ganito? Wala na bang katapusan ang paghihirap na ‘to?” reklamo niya minsan habang inihahain ang halos walang ulam na kanin. Napapatingin na lang si Daniel sa sahig, ramdam ang bigat ng kanyang pagkukulang. At isang araw, sa hindi inaasahan, tinapos ng kapalaran ang laban nito. Inatake sa puso si Daniel at hindi na muling nagising. Naiwan si Amara at si Elijah sa gitna ng dilim—isang biyuda at isang batang walang ama. Doon nagsimula ang tunay na bangungot. Habang si Elijah ay nagpupumilit maging matatag kahit bata pa lamang, lalo namang nalulugmok sa kawalan ng pag-asa si Amara. Sa bawat araw na lumilipas, mas nagiging mapait ang kanyang tingin sa anak. “Kung hindi kita isinilang, marahil hindi ako maghihirap ng ganito,” minsan niyang bulong na narinig mismo ni Elijah. Masakit. Sugat na dumidiin araw-araw. Hanggang isang araw, dumating sa kanilang buhay si Victor—isang mayamang negosyante na tila sagot sa panalangin ni Amara. Sa mga hapunan, dala nito ang mamahaling alak at pangakong buhay na maginhawa. At doon na nagsimulang mabaon sa kalungkutan si Elijah. Habang si Amara ay unti-unting nahuhulog sa bisig ng bagong pag-ibig, lalo namang nahihiwalay ang anak. Ang pagmamahal na dati’y kahit paano’y nararamdaman niya mula sa kanyang ina, napalitan ng malamig na tingin, malamig na salita. At sa mismong araw na ipinakilala ni Amara si Victor bilang “bagong pag-asa,” narinig ni Elijah ang pinakamalupit na mga salita. “Kung gusto mong sumama sa akin, Amara, iwan mo na ‘yang batang ‘yan. Hindi bagay sa atin ang may pasanin,” wika ni Victor, malamig at walang emosyon. Nagmamakaawa si Elijah, nanginginig sa luha. “Ma… ako na lang ang meron ka. Wag mo akong iwan.” Ngunit sa halip na yakapin siya, marahas siyang itinulak ng sariling ina. “Hindi kita kailangan! Simula ngayon, wala na akong anak!” At sa gabing iyon, sa gitna ng ulan at dilim, tuluyan siyang iniwan—kasama ang pangakong babalik siya, hindi bilang bata, kundi bilang isang taong uhaw sa hustisya at paghihiganti.