เฟิงหลี่เฉียง ยอดเสนาบดีแห่งหมิง

4

เมื่อโม่ชิงเฉิงเห็นข้อความที่เด็กชายเขียน ดวงตาของเขาก็เป็นประกายขึ้นมาทันที บนกระดาษเยื่อไผ่มีอักษรเขียนเอาไว้ด้วยลายมือที่อ่านง่ายว่า “หากรู้จริง พึงบอกว่ารู้ หากไม่รู้ พึงบอกว่าไม่รู้ นั่นแหละคือวิถีของปัญญาชน”

ถึงแม้ว่าลายมือของเด็กน้อยจะไม่สวยงามมากนัก แต่การที่เขาสามารถเขียนคำสอนที่ยากของขงจื๊อได้เช่นนี้ ทำให้โม่ชิงเฉิงประหลาดใจมาก จนต้องถามว่า “ใครสอนให้เจ้าเขียนประโยคนี้หรือ”

เฟิงหลี่เฉียงหัวเราะอายๆ “ข้าเห็นจากหนังสือของอาจารย์ ก็เลยลองเขียนตามขอรับ”

“เจ้าเข้าใจความหมายของคำสอนนี้หรือไม่” โม่ชิงเฉิงถามต่อทันที

“ข้ารู้ว่าเป็นคำสอนของท่านขงจื๊อ สำหรับความหมายนั้น ข้าไม่แน่ใจนัก แต่ข้าคิดเอาเองว่า..” เขาหยุดคิดสักพัก และเงยหน้าตอบอย่างมั่นใจว่า “เราไม่ควรโกหก ถ้าเราไม่รู้เรื่องนั้นจริง เพราะมันอาจจะส่งผลเสียหายต่อชีวิตได้ โดยเฉพาะการเป็นหมอขอรับ!”

โม่ชิงเฉิงหัวเราะเสียงดัง ในขณะที่เฟิงหลี่เฉียงมองอย่างไม่เข้าใจว่า เขาตีความผิดหรืออย่างไร แต่แล้วบัณฑิตโม่ก็ถามต่อด้วยแววตาประหลาดว่า “แล้วถ้าเป็นบัณฑิตล่ะ จะยอมรับว่าไม่รู้ในสิ่งที่เจ้ากำลังเรียนมาได้หรือไม่!”

เฟิงหลี่เฉียงทำหน้ายุ่ง เขายังเป็นเด็กอายุ 6 ขวบ และไม่รู้ด้วยว่า บัณฑิตควรเป็นอย่างไร แต่เขาก็พยายามตอบด้วยน้ำเสียงแบบเด็กๆ ว่า “เรียนใต้เท้าขอรับ ข้าไม่รู้ว่าบัณฑิตควรจะเป็นอย่างไร ข้ารู้จักบัณฑิตอยู่ท่านเดียว และเขาเป็นอาจารย์สอนหนังสือที่หมู่บ้านของข้า”

แล้วเขาก็พูดต่อหลังจากหยุดคิดไปนาน “ข้าเคยเห็นว่า เวลาอาจารย์ถามพวกเรา ถ้าตอบได้ ท่านก็จะชมเชย แต่ถ้าเราตอบไม่ได้ ท่านก็จะถามต่อ จนกว่าพวกเราจะตอบออกมา แต่ข้าก็ไม่ทราบหรอกว่า สิ่งที่พวกเราตอบไปนั้นถูกหรือผิด เพราะคนที่รู้คำตอบ คืออาจารย์ท่านเดียวขอรับ”

โม่ชิงเฉิงหรี่ตาลงและถามต่อด้วยเสียงต่ำว่า “เจ้าหมายความว่า อาจารย์ ก็อาจจะรู้หรือไม่รู้คำตอบที่แท้จริงก็ได้ ใช่หรือไม่”

เด็กชายหน้าแดง เขารู้ว่าวิธีคิดของเขานั้นอาจจะไม่เคารพต่อครูบาอาจารย์ แต่เขาก็ยังพูดตามตรงว่า “ข้าก็ไม่ทราบเช่นกันขอรับ ในตอนนั้น ข้าคิดว่าสิ่งที่อาจารย์อธิบาย ก็ดูน่าเชื่อถือ”

โม่ชิงเฉิงหัวเราะลั่นด้วยความชอบใจ “เจ้านี่มันสำคัญนักนะ! ฮ่าๆๆ”

โม่ชิงเฉิงมองดูเด็กชายด้วยความพิศวง เขารู้ดีว่า คนที่เป็นครูบางคน ไม่ชอบเด็กที่รู้จักตั้งคำถาม แต่เด็กคนนี้กลับรู้จักสงสัยในคำสอนตั้งแต่ยังอายุเท่านี้ ถึงแม้ว่าจะตอบคำถามที่โม่ชิงเฉิงถามไม่ได้ชัดเจน แต่เขาพยายามอธิบาย โดยยกตัวอย่างจากประสบการณ์จริง และยังมีวิธีการพูดแบบบัวไม่ให้ช้ำน้ำไม่ให้ขุ่น

บัณฑิตหนุ่มจึงพยักหน้าช้าๆ และถามคำถามที่เด็กชายเองก็อยากรู้เช่นกันว่า “เจ้ารู้ไหมว่า เหตุใดท่านหมอต้วนถึงให้เจ้านำยาบำรุงมามอบให้ข้า”

“ข้าไม่ทราบขอรับ” เด็กชายตอบตามจริง

“ท่านหมอต้วนอยากให้ข้าเห็นเจ้า ด้วยตัวของข้าเอง”

เมื่อเห็นเด็กชายไม่เข้าใจ เขาก็ไม่อธิบายเพิ่มเติม แต่กลับถามเด็กชายว่า “เจ้าอยากจะเรียนหนังสือกับข้าไหม”

เฟิงหลี่เฉียงตาโต เขาถามด้วยความตื่นเต้น “ท่านยินดีจะสอนข้าหรือขอรับ!”

“ใช่” โม่ชิงเฉิงพยักหน้า แต่ก็พูดต่อด้วยน้ำเสียงจริงจังว่า “ข้าไม่รับปากว่าจะสอนไปนานแค่ไหน ทั้งหมดนั้น ขึ้นอยู่กับความพอใจของข้าเป็นหลัก”

ครั้งนี้ เด็กชายเข้าใจดีว่า ถ้าอีกฝ่ายไม่พอใจในตัวเขา ก็อาจจะยุติการสอนได้ เมื่อรู้ว่าเป็นเช่นนี้ หัวใจของเด็กชายก็เต้นแรงขึ้น เขาจะพิสูจน์ให้ได้ว่า เขาเป็นเด็กที่ตั้งใจเรียน และท่านบัณฑิตโม่จะต้องอยากสอนเขาต่อไปแน่ เด็กชายจึงรีบลุกขึ้นยืนและก้มลงคำนับอีกฝ่ายอย่างเคารพ “ขอบพระคุณใต้เท้ามากขอรับ”

แต่แล้วเขาก็นึกได้ จึงรีบถามอย่างเกรงใจว่า “ข้ายังต้องเรียนการแพทย์กับท่านอาจารย์ต้วนอยู่ขอรับ ข้าขอบังอาจถามท่านว่า ช่วงเวลาไหน จึงจะสะดวกกับการเรียนขอรับ”

โม่ชิงเฉิงจึงถามเขาว่า เขาเรียนอะไรกับต้วนเจี่ยซินบ้าง และเรียนช่วงไหนเวลาใด เมื่อรู้เช่นนั้นแล้ว เขาจึงบอกกับเด็กชายว่า “ให้เจ้ามาที่นี่ในวันจันทร์หน้า ช่วงยามเฉิน[1]” จากนั้น โม่ชิงเฉิงก็บอกให้เด็กชายกลับไปได้แล้ว เพราะเขาจะเขียนหนังสือต่อ

เด็กชายเดินกลับบ้านและคิดด้วยความดีใจว่า เมื่อได้รับโอกาสแล้ว เขาจะฉวยโอกาสนี้เอาไว้และจะตั้งใจเรียนให้ดีที่สุด ถึงในภายหลัง โม่ชิงเฉิงจะไม่อยากสอนเขาอีกต่อไป แต่อย่างน้อยเขาก็ได้มีโอกาสเรียนรู้จากบัณฑิตที่มีความรู้ล้ำลึกคนนี้

หากถามว่าเด็กน้อยรู้ได้อย่างไร ว่าโม่ชิงเฉิงเป็นคนที่มีความรู้ความสามารถสูง เขาก็ตอบไม่ได้ชัดเจน เขารู้แค่ว่า หากอาจารย์ต้วนเจี่ยซินของเขาเคยเป็นถึงอดีตหัวหน้าสำนักแพทย์หลวง ก็ย่อมแสดงว่าคนรอบตัวเขาก็ย่อมมีความรู้ความสามารถที่โดดเด่นเช่นกัน และการที่ท่านอาจารย์ให้เขามาพบบัณฑิตโม่ด้วยตนเอง แสดงว่าเขาต้องมีความฉลาดล้ำลึก จนอาจารย์ต้วนยังยอมรับ

เมื่อเฟิงหลี่เฉียงเล่าเรื่องนี้ให้ต้วนเจี่ยซินฟัง ในขณะที่พวกเขากำลังเรียนวิธีการกดจุดและฝังเข็มอยู่นั้น

หมอต้วนหัวเราะออกมาอย่างพึงพอใจ “เจ้าควรจะดีใจนะ ปกติแล้ว โม่ชิงเฉิงไม่สนทนากับใครง่ายๆ แต่เขากลับเรียกให้เจ้าไปพบ และยังเสนอตัวสอนหนังสือให้ ถึงแม้จะแค่วันเดียวก็ตาม ที่เหลือก็ขึ้นอยู่กับความพยายามของเจ้ากับโชคชะตาแล้วละนะ เฟิงหลี่เฉียง!”

เด็กชายมีสีหน้าเคร่งขรึม เขารับปากและขอบคุณอาจารย์อย่างจริงจัง และสัญญาว่า เขาจะไม่ทำให้อาจารย์ต้องเสียชื่อเด็ดขาด และยิ่งมารู้ในภายหลังว่า โม่ชิงเฉิงเป็นบัณฑิตอันดับหนึ่งและเคยรับราชการมาก่อน แต่ไม่พอใจระบบการทำงาน จึงเลือกมาอยู่ที่นี่เพื่อเขียนหนังสือเพื่อให้ความรู้และวิจารณ์สังคมแทน เด็กชายจึงยิ่งนับถือในอุดมการณ์ของอาจารย์โม่มากยิ่งขึ้น

แต่ก่อนจะถึงวันเรียนหนังสือ เขายังพอจะมีเวลาอีก 4-5 วัน เฟิงหลี่เฉียงจึงกลับไปเยี่ยมแม่และน้องที่บ้าน ต้วนเจี่ยซินมอบยาและอาหารบำรุงสุขภาพให้แม่กับลูก ในขณะที่พ่อบ้านและป้าเฟยมอบเสื้อกันหนาวและรองเท้าที่พวกเขาเย็บเอง เพื่อให้เด็กชายนำไปฝากคนที่บ้านด้วย

ก่อนที่จะขึ้นรถลากออกไปนั้น ต้วนเจี่ยซินมอบถุงเงินให้เขา เด็กชายรีบปฏิเสธทันที “ที่ท่านเมตตารับข้ามาอยู่ที่นี่ ช่วยถ่ายทอดความรู้ให้ และยังมีของฝากกลับไปให้แม่กับน้อง ก็มากมายเกินพอแล้วขอรับ!”

แต่ชายชรากลับพูดว่า “เจ้ายังเด็ก ยังหาเงินไม่ได้ แต่แม่กับน้องของเจ้ายังต้องการเงินไว้ใช้จ่าย ถ้าเจ้ารู้สึกว่าเป็นหนี้บุญคุณ ก็ตั้งใจเรียนและประสบความสำเร็จเพื่อตอบแทนข้าสิ!”

เฟิงหลี่เฉียงตะลึงกับคำพูดของอาจารย์ จริงสินะ ในอนาคตข้างหน้า เขายังมีโอกาสตอบแทนอาจารย์ได้อีก เมื่อคิดได้ดังนั้น เขาจึงรับถุงเงินและก้มลงคำนับอาจารย์เพื่อขอบคุณอย่างจริงจัง จากนั้นก็นั่งเกวียนโดยมีคนขับรถ คือ ลู่ปู่ อายุ 27-28 ปี เป็นคนขับให้ พวกเขาใช้เวลาเดินทางประมาณครึ่งวัน ก็มาถึงหมู่บ้านในตอนบ่าย

เมื่อมาถึงบ้าน เขาเชิญลู่ปู่เข้าไปกินน้ำชาและอาหารในบ้านก่อนกลับ แต่ชายหนุ่มปฏิเสธ เพราะจะต้องเข้าไปในอำเภอเพื่อซื้อของกินของใช้ เมื่อช่วยเด็กชายขนของเข้าบ้านแล้ว เขาก็ขี่เกวียนออกไป

เฟิงหลี่เฉียงใช้เวลาอยู่กับแม่และน้องเป็นเวลา 3 วัน ในระหว่างนี้ อันเฟยจูหายจากอาการป่วยแล้ว ร่างกายของเธอแข็งแรงขึ้น สามารถทำงานได้เอง และยังมีความสุขมากขึ้น เมื่อเห็นลูกชายคนโตได้รับความรักความเอ็นดูจากอาจารย์ ยิ่งได้รู้ว่าเขาจะได้ไปเรียนกับบัณฑิตอีกคนหนึ่งที่น่าจะเป็นคนใหญ่คนโต เธอก็น้ำตาคลอ

“แม่หวังให้ลูกสอบเข้ารับราชการให้ได้ ตอนแรกที่เจ้าจะไปเรียนหมอ แม่ก็เสียดาย แต่ก็คิดว่าเป็นหมอก็เลี้ยงตัวเองได้ และถ้าเจ้าสอบเข้าเป็นแพทย์หลวงได้ก็น่าจะดี แต่เมื่อรู้ท่านบัณฑิตโม่จะสอนวิชาให้ แม่ก็ยิ่งดีใจ เผื่อว่าในอนาคตเจ้าอาจจะได้ไปสอบเข้ารับราชการด้วย”

เด็กชายซึ่งกำลังนั่งเล่นกับน้องสาวของเขา ก็ตอบยิ้มๆ ว่า “ข้าจะไม่ทำให้ท่านผิดหวัง ต่อให้ไม่สามารถเรียนต่อกับท่านโม่ชิงเฉิงได้ ข้าก็จะหาเงินไปเรียนที่โรงเรียนให้ได้”

เมื่อเห็นลูกชายมีความมุ่งมั่นและมีความหวังในชีวิต อันเฟยจูก็ยิ่งมีใจที่จะหาเงินมากขึ้น เฟิงหลี่เฉียงแนะนำเธอว่า “ท่านแม่ลองปลูกสมุนไพรขายไหมขอรับ ตอนนี้ข้าพอจะรู้วิธีแล้ว ก่อนกลับจะจดลงในสมุดเอาไว้ให้ท่าน ว่าสมุนไพรแบบไหนต้องปลูกอย่างไร”

อันเฟยจูเห็นด้วย ตอนนี้เธอแค่ปลูกผักทั่วไปและเลี้ยงไก่เป็ดเพื่อยังชีพเท่านั้น แต่ไม่สามารถขายได้มากนัก เพราะบ้านนอกแบบนี้ใครๆก็ทำเช่นเดียวกัน เด็กชายจึงบอกอีกว่า “รอให้หน้าหนาวผ่านไปก่อน แล้ว ข้าจะขอแบ่งเมล็ดพันธุ์สมุนไพรจากอาจารย์มาให้ท่านด้วย”

เมื่อช่วยกันคิดได้แล้วว่าจะทำอย่างไรกับชีวิต พวกเขาสามแม่ลูกก็ใช้เวลาร่วมกันอย่างมีความสุข เธอสังเกตเห็นว่าเฟิงหลี่เฉียงเติบโตขึ้นมาก ไม่เพียงแต่ความคิดที่เป็นผู้ใหญ่มากขึ้น ร่างกายก็เริ่มสูงและแข็งแรงกว่าเดิม เพราะได้กินอาหารที่ดี จนเมื่อเวลาผ่านไปได้สามวัน ลู่ปู่ก็ขี่เกวียนมารับ เด็กชายบอกกับที่บ้านว่า เขาจะกลับมาอีกครั้งในช่วงวันหยุดปีใหม่นี้

ในระหว่างที่ออกจากหมู่บ้าน ลู่ปู่บอกว่า “ข้าจะแวะเข้าไปในตัวเมืองเพื่อซื้อของก่อนนะ”

เฟิงหลี่เฉียงได้ยินก็ดีใจเช่นกัน เพราะเขาแทบจะไม่เคยได้ไปไหน ตั้งแต่แม่ล้มป่วยลง ชีวิตของเขาก็อยู่แต่ในหมู่บ้าน เพราะต้องดูแลแม่กับน้องสาวและปลูกผักเลี้ยงไก่

ลู่ปู่ขี่เกวียนเข้าไปยังอำเภอ ภายในตัวอำเภอมีถนนสายหลักที่ปูด้วยหินและดิน บ้านเรือนสองฝั่งเป็นปูนและไม้สลับกันไป สำหรับย่านการค้าที่พวกเขามุ่งหน้าไปนั้น อยู่ใจกลางเมือง ที่มีอาคารเรียงติดกันริมถนนเป็นแถวยาว บางร้านมีการตั้งแผงขายของยื่นออกมาหน้าร้าน และบางร้านก็ให้เช่าพื้นที่ด้านหน้าเพื่อขายของและอาหาร

ลู่ปู่จอดเกวียนที่ร้านขายสมุนไพรแห่งหนึ่ง เพื่อนำยาของหมอต้วนมาขายตามที่เจ้าของร้านสั่งซื้อเอาไว้ เจ้าของร้านทักทายเขาอย่างคุ้นเคย ในขณะที่ลู่ปู่ก็ซื้อตัวยาบางอย่างกลับไปด้วย เมื่อซื้อขายสมุนไพรเสร็จแล้ว เขาก็บอกกับเจ้าของร้านว่า “หมอลู่ ท่านพอจะมีเข็มขนาดพอเหมาะกับเด็กคนนี้ไหมขอรับ”

หมอลู่ก้มลงมองเด็กน้อยที่สูงยังไม่ถึงชั้นขายยา และหัวเราะออกมา “นี่ใครรึ อายุแค่นี้รู้จักการใช้เข็มแล้วหรือ”

ลู่ปู่ยิ้ม เขายกเก้าอี้มาให้เด็กชายปีนขึ้นไปยืนเพื่อเลือกดูเข็ม และบอกว่า “นี่คือเสี่ยวเฉียง เป็นลูกศิษย์ของหมอต้วน”

เมื่อได้ยินเช่นนี้ เจ้าของร้านก็ตะลึง “เด็กคนนี้จะต้องเก่งมาก ถึงทำให้ท่านหมอต้วนรับเขาเป็นลูกศิษย์ได้!” เพราะทุกคนที่อยู่ในวงการรู้ดีว่า ต้วนเจี่ยซินไม่ยอมรับใครเป็นลูกศิษย์มานับสิบปีแล้ว

เฟิงหลี่เฉียงรีบปฏิเสธด้วยความอาย “ไม่หรอกขอรับ อาจารย์สงสารข้า ก็เลยเมตตาช่วยเหลือ”

เจ้าของร้านหัวเราะด้วยความเอ็นดู เขานำเข็มมาให้เด็กชายลองใช้ และเลือกซื้อมาได้ 2 ชุด จากนั้นลู่ปู่ก็จ่ายเงิน พวกเขาไปที่ร้านขายผ้าในเมืองต่อ เพื่อซื้อเสื้อผ้าและรองเท้าให้เฟิงหลี่เฉียง ต้วนเจี่ยซินรู้ว่าเด็กชายไม่มีเสื้อผ้าใส่มากนัก ถึงเสื้อผ้าที่ซื้อให้ครั้งนี้ จะไม่ใช่เสื้อผ้าหรูหราแบบคุณชายจากตระกูลสูงใส่ แต่ก็เป็นผ้าฝ้ายเนื้อดี ซึ่งทำให้เฟิงหลี่เฉียงยิ่งรู้สึกซาบซึ้งใจกับความเมตตาของอาจารย์มากขึ้น

เมื่อซื้อของเสร็จ ก็ได้เวลาเกือบบ่ายแล้ว พวกเขาจึงพากันไปกินกินบะหมี่ที่ร้านข้างทาง ในระหว่างที่นั่งกินอยู่นั้น ชายคนหนึ่งเดินผ่านโต๊ะของพวกเขามา และทำถุงเงินหล่นลงพื้นใกล้กับที่ทั้งสองคนนั่งอยู่

เฟิงหลี่เฉียงจึงก้มลงเก็บถุงเงินขึ้นมา และตะโกนเรียกชายคนนั้น “ท่านอา ท่านทำถุงเงินหล่น!”

ชายคนดังกล่าวได้ยินก็หยุดเดิน เอื้อมมือคลำข้างเอว เมื่อมองไปเห็นถุงเงินในมือของเด็กชาย เขาก็รีบเดินกลับมา เมื่อรับถุงเงินมา เขาก็รีบเปิดดูเงินข้างใน แล้วเขาก็ทำหน้าตกใจ พูดด้วยเสียงดังว่า “เงินของข้าหายไปไหน!”

เฟิงหลี่เฉียงตกใจ ชายคนดังกล่าวก็มองเขาด้วยความโกรธ และพูดเสียงดังลั่นถนนว่า “ไอ้หนู! เจ้าขโมยเงินในถุงของข้าไปหรือ! รีบเอามาคืนซะดีๆ ไม่เช่นนั้น ข้าจะจับเจ้าไปส่งอำเภอ!” คนอื่นๆ ในร้านหยุดกิน และหันมามองด้วยความสนใจ

“ข้าไม่ได้เอาไปนะ! ท่านทำถุงเงินหล่น ข้าก็ช่วยเก็บให้ แล้วข้าก็ไม่ได้เปิดถุงเงินของท่านด้วย ท่านมากล่าวหาข้าได้อย่างไร!” เด็กชายตอบด้วยความโมโห เขาอุตส่าห์เก็บถุงเงินคืนให้ดีๆ แต่กลับถูกกล่าวหาเสียนี่!

[1] ยามเฉิน คือ 07.00 – 08.59 น.